FM-omroepband

De FM-band wordt gebruikt voor radio-uitzendingen waarbij frequentiemodulatie (FM) gebruikt wordt. Door de toepassing van FM was het mogelijk grotere bandbreedten te gebruiken en zo hifi-geluid te leveren. Ook kan met FM een betere storingsonderdrukking verkregen worden.

Gebruikte frequentiebanden

FM-omroep basisband

Wereldwijd wordt FM-omroep uitgezonden in VHF-band II tussen 87,50 en 108,00 MHz. In diverse landen wordt slechts een deelgebied hiervan gebruikt. In Japan en delen van het voormalige oostblok gebruikt men (gedeeltelijk) andere frequentiebereiken. Als modulatie wordt de frequentiemodulatie (FM) gebruikt. Dit zorgt voor een minder storingsgevoelige overdracht van de signalen in vergelijk met de in de langegolf, middengolf en kortegolf gebruikte amplitudemodulatie (AM), die last heeft van atmosferische storingen. De voor FM-band beschikbare frequenties zijn bepaald op een aantal ITU-conferenties. Een mijlpaal daarbij was de Stockholm-overeenkomst in 1961 tussen 38 landen. De kanaalafstand, en daarmee de bandbreedte van het kanaal, is 200 kHz.

Uitzonderingen zijn onder andere:

• Voor 1945 gebruikte men in Amerika een andere FM-band, ook wel 'Pre War FM' genoemd. De frequenties lagen tussen de 42,00 en 50,00 MHz. Kort na de Tweede Wereldoorlog is er besloten om de huidige FM-frequenties te gaan gebruiken.
• In Amerika wordt uitgezonden tussen 87,80 en 108,00 MHz, een iets kleinere band dus.
• In Japan wordt in plaats van de FM-band de frequentieband van 76,00 tot 90,00 MHz gebruikt, met een kanaalafstand van 100 kHz.
• In Rusland en sommige voormalige Oostbloklanden gebruikt men de OIRT-FM-band. De frequenties liggen tussen 65,00 tot 74,00 MHz met een kanaalafstand van 30 kHz. Reden daarvoor was om ontvangst van westerse zenders te bemoeilijken. De meeste landen hebben de OIRT-FM-band afgeschaft en gebruiken nu dezelfde FM-band als het westen (87,50 tot 108,00 MHz).

De frequentie van een FM-zendstation is meestal een veelvoud van 100 kHz. In het grootste deel van Amerika en het Caribische gebied, worden alleen de oneven veelvouden gebruikt. In sommige delen van Europa, Groenland en Afrika worden alleen de even veelvouden gebruikt. In Italië worden "half-kanaals" veelvouden van 50 kHz gebruikt. Hiernaast zijn er in bepaalde landen diverse andere, minder gebruikelijke, standaarden, onder andere veelvouden van 1, 10, 30, 74 en 300 kHz.

Technische karakteristieken

In 1961 heeft de FCC een standaard voor stereo-FM aangenomen.

Omdat mono-radio-ontvangers ook de stereo-uitzendingen goed moesten kunnen ontvangen, is het volgende schema aangenomen: het linker (L) en rechter (R) kanaal werden opgeteld tot de som M = (L+R)/2 en van elkaar afgetrokken tot het verschil S = (L−R)/2 en op een 38 kHz signaal gemoduleerd bij het signaal gevoegd. Een mono-ontvanger gebruikt alleen het M-signaal. Een stereo-ontvanger haalt met behulp van een stereodecoder de L- en R-kanalen uit: L = M+S and R = M−S. Om dit decoderen mogelijk te maken wordt nog een 19 kHz piloottoon (de halve modulatiefrequentie) bij het signaal gevoegd, hiermee kan de 38 kHz draaggolf van het S-signaal gereconstrueerd worden. In de ontvanger wordt alles boven de 15 kHz uit het weer te geven signaal gefilterd. Omdat storingen bij een grotere bandbreedte meer doorgelaten worden verklaart dit waarom stereo-ontvangst gevoeliger is voor ruis.

Aan FM-uitzendingen kan digitale informatie meegeleverd worden in het RDS signaal. RDS levert 1187,5 bits per seconde, en is daarmee alleen geschikt voor tekst.

In sommige landen zijn kleine zenders toegestaan die het signaal van bijvoorbeeld een mp3-speler of draadloze microfoon uitzendt, zodat deze op een FM-radio te horen is.

Kanaalindeling

De FM-band is ook onderverdeeld in kanaalnummers. In de onderstaande tabel is de draaggolffrequentie (middenfrequentie) gekoppeld aan een kanaalnummer. Elk kanaalnummer komt overeen met een frequentie die een veelvoud is van 300 kHz. Op oude radio's worden deze kanaalnummers vaak op de afstemschaal vermeld. Tegenwoordig worden deze kanaalnummers nauwelijks meer toegepast, in plaats daarvan wordt de frequentie (in MHz) gepubliceerd. Een zender hanteert trouwens lang niet altijd een frequentie die een veelvoud is van 300 kHz.

kanaal	frequentie	kanaal	frequentie	kanaal	frequentie	kanaal	frequentie
1	87,3 MHz	19	92,7 MHz	37	98,1 MHz	55	103,5 MHz
2	87,6 MHz	20	93,0 MHz	38	98,4 MHz	56	103,8 MHz
3	87,9 MHz	21	93,3 MHz	39	98,7 MHz	57	104,1 MHz
4	88,2 MHz	22	93,6 MHz	40	99,0 MHz	58	104,4 MHz
5	88,5 MHz	23	93,9 MHz	41	99,3 MHz	59	104,7 MHz
6	88,8 MHz	24	94,2 MHz	42	99,6 MHz	60	105,0 MHz
7	89,1 MHz	25	94,5 MHz	43	99,9 MHz	61	105,3 MHz
8	89,4 MHz	26	94,8 MHz	44	100,2 MHz	62	105,6 MHz
9	89,7 MHz	27	95,1 MHz	45	100,5 MHz	63	105,9 MHz
10	90,0 MHz	28	95,4 MHz	46	100,8 MHz	64	106,2 MHz
11	90,3 MHz	29	95,7 MHz	47	101,1 MHz	65	106,5 ;MHz
12	90,6 MHz	30	96,0 MHz	48	101,4 MHz	66	106,8 MHz
13	90,9 MHz	31	96,3 MHz	49	101,7 MHz	67	107,1 MHz
14	91,2 MHz	32	96,6 MHz	50	102,0 MHz	68	107,4 MHz
15	91,5 MHz	33	96,9 MHz	51	102,3 MHz	69	107,7 MHz
16	91,8 MHz	34	97,2 MHz	52	102,6 MHz	70	108,0 MHz
17	92,1 MHz	35	97,5 MHz	53	102,9 MHz
18	92,4 MHz	36	97,8 MHz	54	103,2 MHz

Zie ook

• FM omroepzenders in Nederland (nationaal)
• FM omroepzenders in Nederland (regionaal)
• FM omroepzenders in Nederland (lokaal)

Externe link

• ITC-conferentie 1961